De maancyclus

 

We weten nu dat de maan in een ellips om de aarde draait en hier een maand over doet. In zo een maand vindt een maancyclus plaats. De maancyclus begint bij de nieuwe maan en eindigt bij Donkere maan en herhaalt zich.

Maancyclus: 

…Nieuwe maan → Jonge maansikkel → Eerste kwartier → Wassende maan → Volle maan → Afnemende maan → Laatste kwartier → Donkere maan… 

 

 

Iets wat belangrijk is om te weten voor dit artikel is dat terwijl de maan rond de aarde draait, zij altijd met dezelfde kant naar de aarde gericht is. Miljarden jaren geleden, toen de maan ontstond ( waar veel theorieën over zijn ), was zij nog snel aan het ronddraaien om haar eigen as, terwijl zij werd aangetrokken door de zwaartekracht van de aarde. De aantrekkingskracht van de aarde begon de maan uit te rekken, waarbij de maan energie verloor in de vorm van hitte. Door de verloren energie begon de maan langzamer om haar as te roteren tot zij maar 1 rondje kon maken om haar as, en dat doet ze nu terwijl ze een ellips afgelegd rond de aarde. Tijdens alle maanfasen zien wij nu dus altijd dezelfde kant van de maan. Hier wordt naar verwezen als de “voorkant” van de maan. 

 

Wat gebeurd er bij een volle en nieuwe maan?

 

Een volle en nieuwe maan vinden 1 keer in de maand plaats. Bij een nieuwe maan bevindt de maan zich tussen de aarde en de zon in. Het licht van de zon verlicht dan de “achterzijde” van de maan, waardoor vanuit aarde de maan niet zichtbaar is. Bij een volle maan is de maan het meest helder. In deze maanfase is de maan volledig verlicht, omdat de aarde tussen de maan en de zon staat. Je zou dan denken dat de maan dan juist niet zichtbaar is, omdat de schaduw van de aarde op de maan zou vallen, maar dat is niet zo. De maan is zichtbaar omdat de maan net buiten de “schaduw” van de aarde valt. Dit komt doordat er zich een helling bevindt tussen de baan waar de maan om de aarde heen roteert en het ecliptisch vlak.



In de afbeelding hierboven zie je dat bij nummer 5 ( de volle maan ) de voorzijde van de maan wordt verlicht door de zon, waardoor wij het mooi helder kunnen zien. Ook zie je dat de elliptische baan die de maan afgelegd, niet op dezelfde lijn als de zon ligt. Hij ligt net iets schuiner. Als de baan recht op dezelfde lijn als de aarde en de zon zou liggen, zouden we elke maand een zonsverduistering hebben bij de nieuwe maan en elke maand een maansverduistering hebben bij de volle maan. 

 

Door de zwaartekracht van de maan en de zon kunnen de watermassa’s vervormt worden, waardoor wij hoog en laag water ervaren. Dat weten we nu. Maar wist je dat we twee keer per maand extra hoog en extra laag water krijgen? Wanneer de zon, aarde en maan op 1 lijn staan, versterken de zwaartekracht van de maan en de zon elkaar waardoor er springtij ontstaat. Deze oplijning van de drie planeten wordt een conjunctie genoemd. De aantrekkingskracht op de waterdeeltjes is dan groter dan gemiddeld, waardoor er een veel groter verschil zit tussen hoogwater en laagwater.

 

De hemellichamen staan 2 keer per maand samen op 1 lijn. Tijdens de nieuwe maan en tijdens de volle maan. Springtij treedt ongeveer 2 dagen na de nieuwe maan op en ook ongeveer 2 dagen na de volle maan op. Dit komt door de traagheid van de watermassa’s waar ik het net al over had. De eerste wet van Newton constateert dat een object in rust blijft of in beweging blijft met een constante snelheid in een rechte lijn, tenzij er een externe kracht op inwerkt. Dat houdt in dat een voorwerp pas van beweging verandert als er een (resulterende) kracht op werkt. 

 

 

Omdat de maan in een elliptische baan rond de aarde roteert is de afstand van waar de maan staat ten opzichte van de aarde niet altijd gelijk. De afstand varieert dus met de maanfasen. Wanneer de maan het verst van de aarde staat wordt dat apogeum genoemd. De afstand van het middelpunt van de aarde tot de maan is dan 406.697 km. Volgens de gravitatiewet van Newton leidt een grotere afstand tussen twee objecten tot een kleinere aantrekkingskracht en dus is het verschil tussen eb en vloed minder merkbaar dan normaal. Wanneer de maan juist het dichtst bij de aarde staat wordt dat perigeum genoemd. De afstand van het middelpunt van de aarde tot de maan is dan 356.410 km en het verschil tussen eb en vloed is dan meer merkbaar dan normaal. 

 

Wat gebeurd er bij het eerste en laatste kwartier van de ellips?

 

Bij het eerste kwartier heeft de maan het eerste kwart van de ellips afgelegd. De rechterhelft van de maan (als je kijkt vanuit de aarde) is dan verlicht door de zon, waardoor wij een halve maan zien. Bij het laatste kwartier is juist de linkerhelft van de maan verlicht, waardoor wij weer een halve maan zien. In deze maanfase heeft de maan 3 kwart van de ellips afgelegd. In deze maanfasen staan de maan en de zon haaks op elkaar. Het lijkt dan alsof er een 90 graden hoek zit. 

 

 

In deze fasen wordt er via twee verschillende kanten aan het water getrokken waardoor de zwaartekracht van de maan en de zon elkaar juist tegenwerken, met als gevolg dat het hoogwater minder hoog is dan normaal en het laagwater minder laag is dan normaal. Er is dan dus een veel kleiner verschil tussen hoog en laag water. Dit heet doodtij. 

 

                                                                Doodtij = Neap tides

 

Doodtij is dus het tegenovergestelde van springtij, maar treedt net als springtij 2 keer in de maand op. Net als bij springtij, reageren de watermassa’s niet gelijk op de zwaartekracht van de maan en de zon door de traagheid van het water. Doodtij treedt daarom ook pas ongeveer 2 dagen na het eerste en derde kwartier op.